Μια από τις τελευταίες ψευδαισθήσεις που κατέρρευσαν για τους εβραίους λίγο πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ήταν πως μέσα σε ένα καπιταλιστικό οικονομικό-κοινωνικό σύστημα, οι ‘πλούσιοι’ τουλάχιστον εβραίοι, οι φαινομενικά χρήσιμοι τουλάχιστον δηλαδή, κάπως θα την σκαπουλάρουν. Η ιστορία του αντισημιτισμού είχε, βέβαια, δείξει ότι κανείς θα έπρεπε να βγάζει αντίθετα συμπεράσματα ήδη πριν τον πόλεμο. Όμως κι ο ίδιος ο πόλεμος έδειξε ότι ίσως το μόνο προνόμιο που είχαν κάποιοι πλούσιοι εβραίοι ήταν να εξασφαλίσουν την διαφυγή τους από την ευρώπη, πολλές φορές μάλιστα πουλώντας μια ολόκληρη περιουσία για να την πετύχουν. Εξάλλου, οι ναζί, όταν ξεκίνησαν να εφαρμόζουν την ‘τελική λύση’, έδειχναν μεγαλύτερο μένος (στο κυνήγι, στα βασανιστήρια και στην εξόντωση) εναντίον των ‘πλουσίων εβραίων’ μιας και αυτοί στα μάτια τους αποτελούσαν την πεμπτουσία του ευρωπαϊκού εβραϊσμού. Η ιστορία του περιβάλλοντος της Hedwig Eva Maria Kiesler δεν αποτελεί εξαίρεση στο συγκεκριμένο θέμα. Η ίδια προερχόταν από μια αστική εβραϊκή οικογένεια της Αυστρίας που είχε εκχριστιανιστεί για να αποφύγει την αντισημιτική εξόντωση. Η μητέρα της πιανίστρια κι ο πατέρας της διευθυντής τράπεζας ενώ η κόρη τους είχε από ηλικία 10 ετών αρχίσει μπαλέτο και πιάνο. Ο πρώτος σύζυγος της Eva Maria (πιο χριστιανικό δεν γίνεται…), ο Friedrich Mandl, επίσης Αυστριακός αλλά μισός εβραίος και στον οποίο ανήκε την εποχή εκείνη μια από τις μεγαλύτερες οπλοβιομηχανίες της Ευρώπης, η αυστριακή Hirtenberger Patronen-Fabrik, όχι μόνο σκέφτηκε αντίστοιχα με τους γονείς της μετέπειτα συζύγου του αλλά έφτασε στο σημείο να συνεργαστεί σε επαγγελματικό επίπεδο με το καθεστώς Μουσολίνι και την κυβέρνηση Χίτλερ. Η Eva Maria Kiesler είπε αργότερα στην αυτοβιογραφία της ότι Μουσολίνι και Χίτλερ δίνανε και προσωπικά το παρόν σε κοσμικές συναντήσεις του συζύγου της. Ο Mandl πόνταρε στην μισή χριστιανική του αλλά και στην αστική του καταγωγή, θεωρώντας ότι ο ίδιος θα είχε ένα σίγουρο μέλλον στην Αυστρία ακόμα και με τους ναζί να κυριαρχούν. Ωστόσο, ένα πιο σίγουρο χαρτί για αυτόν ήταν μέχρις ενός σημείου η προοπτική εφαρμογής μιας πειραματικής τεχνολογίας που ανέπτυσσε τότε ο Mandl στην βιομηχανία του, σχετική με την τηλε-κατεύθυνση τορπιλών και άλλων βλημάτων, και την οποία φαίνεται να επιθυμούσε σφόδρα ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός για τους πολεμικούς του σκοπούς. Εξάλλου, όταν η προοπτική αξιοποίησης αυτής της εφαρμογής αποκλείστηκε για τους γερμανούς και το Ολοκαύτωμα ξεκινούσε, δεν μπορούσε να αποφευχθεί για τον Mandl ούτε η κατάσχεση όλης της περιουσίας του στην Αυστρία ούτε η προσωπική του προσφυγιά στην Αργεντινή (όπου έπειτα συνεργάστηκε με τον Περόν) – μιας και το κεφάλαιο εκείνη την περίοδο και πατρίδα είχε, την γερμανία, και φυλή είχε, τους άριους, και τις χαιρόταν και τις δυο.
Η Kiesler μέσα σε έναν δυστυχισμένο γάμο (με τον Mandl) ονειρευόταν να γίνει ηθοποιός και η αλήθεια είναι ότι αρχικά την συνόδευε η φήμη της κακής μα πανέμορφης ηθοποιού. Κάτι που της … αναγνωρίστηκε μετέπειτα από την προπολεμική περίοδο ήταν πως ήταν η πρώτη που υποδύθηκε οργασμό on screen το 1933, στην τσέχικη ταινία ‘Έκσταση’ [Ekstase]. Επειδή ο Mandl ήταν αντίθετος με μια προοπτική καριέρας ηθοποιού για εκείνη, αυτή εγκατέλειψε τόσο την Αυστρία όσο και τον σύζυγο. Στο Παρίσι πήρε διαζύγιο και άλλαξε το όνομα της σε Hedy Lamarr. Παράλληλα ετοίμαζε τις βαλίτσες της για το Χόλιγουντ όπου τελικά θα έκανε καριέρα μαζί με άλλους διάσημους της εποχής, όπως τον Clark Gable.
Η Hedy Lamarr, όμως, θα μπορούσε σήμερα να είναι γνωστότερη στον κόσμο για λόγους άσχετους της ηθοποιίας της κι ο σημαντικότερος μάλλον είναι ότι υπήρξε η εφευρέτρια της τεχνολογίας που σε πρώιμο στάδιο ακόμα ήταν στα χέρια του Mandl. Η Lamarr κάτι έπαιρνε από τις συναντήσεις που έκανε ο πρώην συζυγός της με τους πελάτες του και, μάλιστα, ήταν ικανή να κατασκευάσει αργότερα με έναν φίλο της ένα τύπο ραδιο-σήματος ο οποίος θα διαπερνούσε και δεν θα μπορούσε να μπλοκάρεται από τις ραδιοσυχνότητες της εποχής:
“Τη δεκαετία του 1940, τόσο οι Ναζί όσο και οι συμμαχικές δυνάμεις χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία της μοναδικής ραδιο-ελεγχόμενης συχνότητας που είχε πλασάρει ο πρώην σύζυγος της Kiesler. Το μειονέκτημα αυτής της τεχνολογίας ήταν ότι ο εχθρός μπορούσε να βρει την κατάλληλη συχνότητα και να “μπλοκάρει” ή να υποκλέψει το σήμα παρεμβαίνοντας έτσι στην επιδιωκόμενη πορεία του βλήματος. Η βασική καινοτομία της Kiesler ήταν η ιδέα της εναλλαγής συχνοτήτων. Ήταν ένας τρόπος κωδικοποίησης ενός μηνύματος σε μια ευρεία περιοχή του ασύρματου φάσματος. Αν ένα μέρος του φάσματος μπλοκαριζόταν, το μήνυμα πάλι θα περνούσε σε μία από τις άλλες χρησιμοποιούμενες συχνότητες. Το πρόβλημα ήταν ότι δεν μπορούσε να βρει πως να συγχρονίσει τις εναλλαγές συχνότητας τόσο του δέκτη όσο και του πομπού. Για να λύσει το πρόβλημα, στράφηκε στον πρώτο ίσως techno-μουσικό στον κόσμο, τον George Anthiel. Ο Anthiel ήταν ένας φίλος της Kiesler που είχε γίνει γνωστός για τη δημιουργία περίπλοκων μουσικών συνθέσεων. Συγχρόνιζε τις μελωδίες του σε δώδεκα πιάνα παράγοντας στερεοφωνικό ήχο που δεν είχε ξανακούσει ποτέ κανείς. Η Kiesler ενσωμάτωσε την τεχνολογία του Anthiel για τον συγχρονισμό των αυτόματων πιάνων του. Έτσι, ήταν σε θέση να συγχρονίσει τις εναλλαγές συχνότητας μεταξύ του δέκτη ενός όπλου και του πομπού του.“
Το κίνητρο της εφεύρεσης, όπως λέει ένας βιογράφος της, ήταν να βρει μια τεχνολογία άμυνας απέναντι στις εντεινόμενες τότε επιθέσεις των γερμανών στα (αμερικάνικα) επιβατικά πλοία και, φυσικά, ως εβραία να μπορέσει να εκτονώσει το μίσος της ενάντια στους ναζί. Και τα κατάφερε δημιουργώντας ήδη, πατενταρισμένα, από το 1942 μια τεχνολογία-πρόδρομο του ασύρματου ίντερνετ, του Bluetooth και του κινητού τηλεφώνου και την οποία έδωσε δωρεάν στο αμερικάνικο πολεμικό ναυτικό. Το ναυτικό φυσικά αξιοποίησε το τότε ‘μυστικό σύστημα επικοινωνίας’ και το άφησε στην αφάνεια τόσο αυτό όσο και την δημιουργό του για ευνόητους λόγους μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η Hedy Lamarr θα έπαιρνε νόμιμα χαρτιά παραμονής στις ΗΠΑ μόλις το 1953, ενώ από το 1966 κι έπειτα θα άρχιζε μια σειρά συλλήψεων της για shoplifting. Ο μάστερ του ποπ, Andy Warhol, θα της αφιέρωνε στα 60ς ένα ειρωνικό φιλμάκι γύρω από τις εκκεντρικότητες μιας πλουσίας. Πέθανε στις 19 Ιανουαρίου του 2000 στη Φλόριντα αφού πρώτα είχε αρχίσει να χάνει μέρος της όρασης της. Σύμφωνα με την τελευταία της επιθυμία, οι στάχτες της σκορπίστηκαν στο δάσος της Βιέννης.
Stepanyan tsp, 04/04/13