Κάποιες φορές, παρόλο που λίγο-πολύ μας πλασάρονται στο πιάτο, οι σχεδιασμοί του κράτους είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτοί στην πλήρη ανάπτυξη και στόχευση τους, ακόμη κι αν αφορούν σε ένα φαινομενικά, εύκολα παρακολουθούμενο χάρτη όπως είναι αυτός των ελληνικών φυλακών όπου όλα εκτυλίσσονται εντός τεσσάρων τοιχών. Οι φυλακές φαίνεται να είναι ένας από αυτούς τους κόμβους στο πεδίο της κασταστολής και της δημόσιας τάξης που βρίσκονται στο στόχαστρο του ελληνικού κράτους τα τελευταία χρόνια. Για να γράψει κανείς κάτι σοβαρότερο για το θέμα, θα ήταν απαραίτητο να συμπεριλάβει μέσα στην ανάλυση του μια πανελλαδική εξέγερση που συντάραξε 21 (ναι εικοσι-μία!) φυλακές της ελλάδας κάπου μέσα στο νοέμβρη του 2008, μια εξέγερση που έμελλε να ξεχαστεί όμως γρήγορα από την κινηματική μνήμη (και) γιατί την ακολούθησαν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου. Ο τότε υπουργός, εκτός από τα ΜΑΤ και τους διαμεσολαβητικούς μηχανισμούς που εξαπέλυσε, φρόντισε να κλείσει το θέμα με τη διακήρυξη μιας δέσμης μέτρων που είχε να κάνει βασικά με την “αποσυμφόρηση” των φυλακών από τους κρατούμενους που είχαν τελέσει ελαφριά αδικήματα. Αξίζει να σημειωθεί πως η λέξη “αποσυμφόρηση” έχει γίνει τόσο της μόδας – και τόσο ειρωνική – όσο ήταν κάποτε η λέξη “αποασυλοποίηση” σε σχέση με το ζήτημα των έγκλειστων στα ψυχιατρικά άσυλα. Και, βέβαια, αυτή η λέξη δεν είναι προσβλητική για κανέναν στην ελληνική κοινωνία (τουλάχιστον όχι τόσο όσο ο περίφημος “συνωστισμός” στην προκυμαία της σμύρνης το ’22). Τέλος πάντων.
Μια εβδομάδα πριν, στις 15 νοέμβρη του 2012, ο υπουργός δικαιοσύνης Α. Ρουπακιώτης εξήγγειλε εκσυγχρονισμό των φυλακών και υπενθύμισε ότι ένα κομμάτι και της σημερινής κυβέρνησης έχει αριστερές ευαισθησίες. Τι θα περιλαμβάνει ο εκσυγχρονισμός; Οι κρατούμενοι θα μπορούν να συνευρίσκονται ερωτικά, θα μπορούν να κάνουν χρήση του ίντερνετ και υπολογιστών για εκπαιδευτικούς λόγους και άρα να παίρνουν πτυχία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επίσης θα μπορεί η περίοδος εργασίας να συνυπολογιστεί στην ελάφρυνση της ποινής και, τέλος, θα αρχίσει να επιτρέπεται η ημιδιαβίωση στις φυλακές, δηλαδή να περνάει κανείς τη μέρα του έξω και το βράδυ να γυρίζει να κοιμάται στη φυλακή. Όλα τους… πάγια αιτήματα της επιστημονικής κοινότητας και των ελεγκτικών μηχανισμών της ευρωπαϊκής ένωσης. Ένας κακόβουλος (όχι δηλαδή κάποιος σε αυτή την ιστοσελίδα) που παρακολουθεί αυτές τις εξαγγελίες θα μπορούσε να σκεφτεί: α! έφτασε η ώρα να συναντηθούν δύο μεγάλοι μαφιόζικοι κλάδοι της ελληνικής κουλτούρας: της πορνείας και των φυλακών. Επίσης, θα μπορούσε να σκεφτεί αυτός ο κακόβουλος: ναι, εντάξει και ότι μπήκε ο Εφραίμ για 10 μέρες φυλακή ήταν κι αυτό κάπως άβολο, γιατί οι Εφραίμ να μην τη βγάζουνε με ημιδιαμονή; Για τα υπόλοιπα δεν χρειάζεται να είναι κανείς κακόβουλος. Αρκεί να ξέρει τα βασικά διαβίωσης μέσα στη φυλακή από αφηγήσεις γνωστών και φίλων. Κι όλοι οι γνωστοί κι οι φίλοι επιβεβαιώνουν: στα σχολεία της φυλακής, καθώς βέβαια και στα σημαντικότατα πόστα εργασίας στη φυλακή δεν πάει όποιος κι όποιος… Πάνε φασίστες, πάνε ρουφιάνοι, πάνε μπάτσοι και διάφοροι άλλοι προνομιούχοι κρατούμενοι. Το μυαλό τώρα του κακόβουλου αναγνώστη θα μπορούσε να πάει στο ότι τα πτυχία στους ρουφιάνους θα δίνονται στο έτσι και οι ώρες εργασίας δεν πρόκειται ποτέ να εκτελεστούν από άνθρωπο που δεν κάνει τα θελήματα των ανθρωποφυλάκων. Έχει κι ο εκσυγχρονισμός τις χαραμάδες του…
Αφού όλες αυτές οι εξελίξεις ήταν πάγιο αίτημα … της επιστημονικής κοινότητας και του human rights industry από E.E. (κι όχι βέβαια των κρατουμένων), δημιουργείται αναγκαστικά η απορία πως και πάρθηκε τώρα αυτή η εκσυγχρονιστική απόφαση. Ο Ρουπακιώτης το δικαιολόγησε κάπως. Είπε ότι επισκέφτηκε σε τυπικά πλαίσια των καθηκόντων του τις φυλακές Χανίων και τις χαρακτήρισε – ωιμέ – “ποντικότρυπα”. Μάλιστα, δεν άντεξε, είπε. Είδε μόνο ένα κελί το οποίο είχε 25 κρεβάτια με … 38 κρατούμενους. Έπεσε από τα σύννεφα, που λέτε, ο Ρουπακιώτης. Ντράπηκε, ντράπηκε, ντράπηκε. Ο Ρουπακιώτης θέλει δηλαδή να μας πει ότι ως δικηγόρος που δούλεψε τουλάχιστον επί 40ετία, αλλά και ως πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου της αθήνας δεν είχε επισκεφτεί ποτέ κελί φυλακών. Χμ, ναι. Και επιπλέον σαν υπουργός, ο άνθρωπος δεν ήξερε. Κι ούτε μπορούσε να φανταστεί. Sure!
Αλλά ένας δικηγόρος, ένας δικαστής, ένας εισαγγελέας δύσκολο γίνεται πιστευτό ότι δεν ξέρει τι γίνεται στις ελληνικές φυλακές γιατί αυτά είναι ακριβώς τα επαγγέλματα που διαχειρίζονται έμμεσα ή άμεσα “το πρόβλημα” των φυλακών. Εκτός αν μας λένε όλοι αυτοί ότι πιστεύουν πως οι φυλακές είναι κάτι τρύπες με ατελείωτη χωρητικότητα, κάτι σαν σκληρός δίσκος με πολλά giga ένα πράγμα. Ή αν μας λένε όλοι αυτοί ότι δεν ξέρουν που καταλήγουν οι εκατοντάδες μετανάστες που περνάνε κάθε μέρα από τις αίθουσες των ελληνικών δικαστηρίων για ψύλλου πήδημα ή μικροπαραβάσεις και τρώνε βαριές ποινές σαν στραγάλια. Και σα να μας λένε όλοι αυτοί ότι δεν ζούνε από κοντά και δεν πριμοδοτούν τη δικαστική υποτίμηση (συχνά απουσία μετάφρασης, συχνότερα έλλειψη δικηγόρων κτλ κτλ) των μη-ελλήνων από την ποινική (και διοικητική) δικαιοσύνη. Sure!
Λοιπόν, σε αντίθεση με την αφήγηση Ρουπακιώτη, φαίνεται σε κάποιους ότι αυτή η ιστορία – με τον εκσυγχρονισμό των φυλακών – θα μπορούσε να είναι βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις ελληνικές φυλακές αλλά κυρίως για τους έλληνες κρατούμενους (κι εκεί θα γίνονται βέβαια διαχωρισμοί αλλά με βάση άλλα κριτήρια – βλέπε παρακάτω). Γιατί, όπως είπαμε, με βάση τη σημερινή πραγματικότητα των φυλακών, τα παραπάνω προνόμια δεν θα μοιράζονται ούτε αφιλοκερδώς ούτε αδιακρίτως: α) το είδος του αδικήματος, β) το ποιος βγάζει/φέρνει φράγκα και β) το γλύψιμο, το ρουφιανιλίκι και εν γένει η συμπεριφορά του κρατουμένου θα είναι πάντοτε κριτήρια για το ποιος απολαμβάνει τα προνόμια της ερωτικής συνεύρεσης, των σπουδών, της μειωμένης ποινής λόγω εργασίας, της εργασίας της ίδιας, των αδειών, των επισκεπτηρίων, της φοίτησης στο σχολείο της φυλακής κ.ο.κ. Κι έχω μια υποψία ότι αυτοί που θα τα απολαμβάνουν όλα αυτά, θα ‘χουνε μπλε ταυτότητα.
Επιπλέον, αυτός ο εκσυγχρονισμός των φυλακών φαίνεται ότι είναι αναγκαίος και επιδεικτικά ‘προοδευτικός’ ειδικά αφού πρώτα οι έλληνες και το κράτος τους λύσανε ένα άλλο πιεστικό ζήτημα: το ζήτημα της ‘αποσυμφόρησης’ των ελληνικών φυλακών από όσους τουλάχιστον εγκλείονταν έστω και για λίγο εκεί μέσα για το αδίκημα της ‘παράνομης εισόδου’ στη χώρα. Πως το λύσανε αυτό οι έλληνες και το κράτος τους; Α! Όταν έξι μήνες πριν γίνονταν εκλογές σε αυτό το κωλοκράτος, οι έλληνες διαφήμιζαν και τελικά πραγμάτωσαν ξεχωριστές φυλακές για αυτό και μόνο το αδίκημα: τα λεγόμενα σ τ ρ α τ ό π ε δ α κ ρ ά τ η σ η ς μ ε τ α ν α σ τ ώ ν. Για τα στρατόπεδα αυτά δεν έχει ακούσει ακόμα κάποιος Ρουπακιώτης. Κι ούτε ντρέπεται. Έτσι, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι ο εξαγγελόμενος ευεργετικός εκσυγχρονισμός των φυλακών από τον Ρουπακιώτη μπορεί να γίνει μόνον μετά την κατασκευή των στρατοπέδων κράτησης μεταναστών από τον Δένδια.
Ίσως μετά από 100 χρόνια, πρώτα ένας ευρωπαίος επίτροπος και ίσως μετά ένας Δένδιας επισκεφτούν και τα στρατόπεδα κράτησης μεταναστών και συνειδητοποιήσουν με στόμα ανοιχτό και ντροπή, ντροπή, ντροπή ατελείωτη… το άθλιοτερο των εκεί συνθηκών διαβίωσης. Ίσως εκσυγχρονιστούν κάποτε κι αυτά τα άτιμα. Πότε το βλέπουμε; Μόνον τότε, όταν το στρατοαστυνομικό σύμπλεγμα θα έχει εξαγγείλει κι εφαρμόσει – κι ο ελληνικός όχλος θα έχει απαιτήσει πιο πριν – κάτι χειρότερο σαν τόπο εγκλεισμού (ίσως για ένα αδίκημα πιο φοβερό από το να ταξιδεύεις σε άλλη χώρα, ίσως αυτό της γέννησης;). Γιατί όχι κι ένα σύγχρονο καθαρτήριο;
Stepanyan TSP, 18/11/2012