Όποιοι/ες δεν εντάσσουν εαυτούς μέσα σε αριστερά μαντριά, μπορούν να δουν πως οι παγκόσμιες ισορροπίες εναντίον του εβραϊκού κράτους, γίνονται χρόνο με τον χρόνο χειρότερες. Ακόμα και σε πολλές χώρες της Ανατολής όπου ο αντισημιτισμός ήταν άγνωστο πάθος, πλέον γίνεται γνωστός και αγκαλιάζεται από διανοούμενους και μάζες, ενώ μία τουλάχιστον χώρα, το Ιράν, απειλεί να ρίξει την πυρηνική βόμβα, επαναλαμβάνοντας το Ολοκαύτωμα. Ο παραδοσιακός φίλος του Ισραήλ μετά την δεκαετία του ’50, οι Η.Π.Α., προκαλούν για άλλη μια φορά τριγμούς στις σχέσεις τους με το εβραϊκό κράτος, δείχνοντας πόσο ασταθής μπορεί να γίνει αυτή η συνεργασία στο μέλλον.
Αυτό που βλέπουμε ήδη και θα δούμε ίσως και στη συνέχεια είναι μια έξυπνη μειοψηφία της ελληνικής αριστεράς να ακολουθεί το πρότυπο της ευρωπαϊκής, υποτίθεται μετα-εθνικής, αριστεράς η οποία με τη σειρά της ακολουθεί παρόλα αυτά τις κρατικές επιλογές του εκάστοτε ευρωπαϊκού κράτους. Ήδη εδώ και μια δεκαπενταετία τα ευρωπαϊκά κράτη παράγουν ιδεολογικά θραύσματα που με αφετηρία το … επίτευγμα της ευρωπαϊκής ένωσης, θέτουν εαυτούς στον αστερισμό του μετα-εθνικού στάτους, μολονότι εντός τους θριαμβεύουν εξίσου αστυνομικές αντιλήψεις του κράτους όσο και νεο-φασιστικά μορφώματα (π.χ. Αυστρία, Ελβετία κτλ). Η νέα, συνεπώς, μετα-εθνική Ευρώπη, δηλαδή ο ευρωπαϊκός φιλελευθερισμός με άλλα λόγια, επιτάσσει τη διάκριση ανάμεσα σε ένα ‘Εμείς’ (πολιτισμένο και μετα-εθνικό) και ένα ‘Αυτοί’ (τους υποτίθεται ακόμα εμμονικούς με τα κράτη και τα έθνη τους). Μέσα σε αυτή την αφυψηλού και ευρω-κεντρική αντίστιξη, το Ισραήλ στέκει ως ένα δοχείο μέσα στο οποίο η μετα-εθνική Ευρώπη προβάλλει τις δικές της αμαρτίες (αντισημιτισμός, αποικιοκρατία κτλ). Το Ισραήλ λειτουργεί ως μύθος. Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Η νέα ευρωπαϊκή ιστορία γράφεται με άξονα το μέλλον και όχι το ξεπερασμένο παρελθόν. Γι’ αυτό είναι δύσκολο η κριτική να ξεπεράσει το ταμπού του Ισραήλ. Ένα νέο ιδεολογικό περίβλημα έχει ανακαλυφθεί για να λειτουργήσει σαν άλλοθι του αριστερού αντισημιτισμού: οι αριστερές μετα-εθνικές αντιλήψεις της «καλής» παγκοσμιοποίησης απέναντι στο ξύπνημα των εθνικών φαντασμάτων εκ μέρους της δεξιάς, με τον φιλελευθερισμό να ενισχύει και τις δύο πλευρές αυτής της σικέ αντιπαράθεσης.
Σικέ, γιατί παράλληλα ο βαθύς ευρωπαϊκός αντισημιτισμός, όπως και άλλες αμαρτίες της Ευρώπης, απωθούνται βολικά. Ποιος π.χ. θυμήθηκε τις τεράστιες ιστορικες ευθύνες Αγγλίας και Ολλανδίας με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του Μαντέλα; Ή ποιος συζητά πια για την γερμανική ιδιαιτερότητα της εβραϊκής εξόντωσης δίχως να βιαστεί να προσθέσει ότι οι γερμανοί πια έχουν … συνείδηση των πραγμάτων; Από μικρές ιστορίες και λεπτομέρειες, όμως, μερικές φορές μπορούμε να δούμε ευκρινέστερα τη συνολική εικόνα.
Πολλοί, για παράδειγμα, ίσως θα γνωρίζουν το περίφημο αστρονομικό ρολόϊ της Πράγας, ίσως από ρομαντικά μυθιστορήματα ή ταινίες. Είναι ενδιαφέρον, από την άλλη, πως στην σελίδα του wikipedia για παράδειγμα που είναι αφιερωμένη στο ρολόϊ της Πράγας, η λέξη «εβραίος» δεν υπάρχει πουθενά για να περιγράψει την φιγούρα του … εβραίου που … κοσμεί το ρολόϊ της Πράγας. Η απόκρυψη αυτή συνεισφέρει στο να κρατηθεί ο τσέχικος αντισημιτισμός μακριά από την δημοσιότητα που πρέπει να απολαύσει η σημερινή τουριστική πραγματικότητα της Πράγας. Όμως, εδώ είναι ΟΛΟ το ενδιαφέρον. Αυτό που αποκρύβεται δεν είναι μόνον η τότε διάδοση του αντισημιτισμού στην Ευρώπη, είναι – ακόμη σημαντικότερα – το γεγονός του «πως», του τρόπου ανάπτυξης αυτής της διάδοσης. Το ότι το ρολόϊ της Πράγας αποτελεί ιστορικό μνημείο και οι φιγούρες αυτές δεν μπορούν να μετακινηθούν ή απαλειφθούν ή αντικατασταθούν είναι η μόνη υπενθύμιση, για όσους ακόμα θυμούνται πως οι ευρωπαϊκές πόλεις γιόρταζαν τον αντισημιτισμό τους, όχι απλά τον έκρυβαν κάτω από το χαλάκι, όπως κάνουν σήμερα, μετά το Ολοκαύτωμα.
Ο τσέχικος αντισημιτισμός, για την ιστορία, μπορεί να ανιχνευθεί τουλάχιστον πριν το έτος 1000, οπότε και εγκαταστάθηκαν οι Εβραίοι στην Τσεχία, αλλά το 1389 θα γίνει η πρώτη καταγεγραμμένη μαζική σφαγή 3.000 Εβραίων στην Πράγα, ακολουθούμενη από καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου και μιας τουλάχιστον συναγωγής της κοινότητας. Όλα ξεκίνησαν με βάση έναν λίβελο αίματος, μιας δολοφονίας ενός χριστιανού ιερέα από έναν Εβραίο. Το 1410, μόλις 20 χρόνια μόλις αργότερα, θα κατασκευαστεί το ρολόϊ της Πράγας. Οι τρεις φιγούρες του ρολογιού, πλην του Εβραίου που αναπαριστά την απληστία, αντιπροσωπεύουν τον Θάνατο (ένας σκελετός), την Ματαιοδοξία (ένας που κοιτιέται σε ένα καθρεφτάκι) και τον … Ηδονισμό (;) που αναπαριστάται από έναν Τούρκο που παίζει ένα μουσικό όργανο. Τα χρόνια του παραπάνω αντισημιτικού πογκρόμ η Οθωμανική αυτοκρατορία είχε αρχίσει να χτίζεται κοντράροντας το Βυζάντιο σε πολλές του βάσεις και, αργότερα, κατακτώντας την Βουλγαρία. Στην Πράγα, αιώνες μετά το πογκρόμ αυτό, ο εβραϊκός πληθυσμός μεγαλώνει και στην αυγή του 18ου αιώνα το ένα τέταρτο της πόλης θα είναι Εβραίοι. Το 1930, κατά την απογραφή, υπάρχουν 350.000 Εβραίοι (σε συνολικό τσέχικο πληθυσμό άνω των 10,5 εκατομμυρίων κατοίκων) που καταμετρώνται στην Βοημία (μόνον εκεί υπήρχαν 600 εβραϊκές κοινότητες), την Μοραβία και κάποιες περιοχές στα Καρπάθια.
Λίγες χιλιάδες απ’ αυτούς μόλις που προλαβαίνουν να φύγουν πριν το 1939 και το 1941. Το μουσείο του Ολοκαυτώματος στην Ουάσινγκτον υπολογίζει πως 263.000 από αυτούς εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα και πολλοί άλλοι που επιβίωσαν, κατέληξαν στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως μετά τις αντισημιτικές εκστρατείες που ακολούθησαν μεταπολεμικά στην Τσεχία.
Το 1952, για παράδειγμα, με την σταλινική εκστρατεία του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας ενάντια στον «κοσμοπολιτισμό» θα ξεκινήσει σειρά διώξεων εναντίον 13 μελών του κόμματος, εκ των οποίων οι 11 ήταν Εβραίοι. Οι εκτελέσεις θα αναβιώσουν τον λαϊκό αντισημιτισμό, μετονομάζοντας τον βέβαια σε «μάχη κατά της σιωνιστική συνωμοσίας». Εδώ πέφτουμε και πάλι πάνω στον τοίχο βολικής απώθησης που ορθώνει η ευρωπαϊκή αριστερά (και ακροδεξιά) – του Ψαρρά συγκαταλεγόμενου – απέναντι στην αντικατάσταση του βιολογικού αντισημιτισμού από τον πολιτικό αντισιωνισμό, μολονότι τα ιστορικά παραδείγματα είναι πολλά.
Σήμερα, ωστόσο, καθώς τα κτίρια στέκουν μέσα στον χρόνο εκεί που κάποτε ζούσαν άνθρωποι, η πραγματικότητα παραμένει αυτή ακριβώς. Το ρολόϊ της Πράγας στέκει αγέρωχο και οι Εβραίοι της Τσεχίας στο σύνολο τους πια δεν ξεπερνούν τους 4.000 (ξαναλέω – προπολεμικά ήταν 350.000 ζωές).
Ο αντισημιτισμός είναι ένα πάθος για το οποίο δεν άξιζε καμιά ενοχή, μια απόλαυση που σε πολλά έθιμα και ιστορικά μνημεία κέρδιζε την θέση του, γιατί ακριβώς ήταν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των κατοίκων της Ευρώπης. Το νότιο τμήμα των Βαλκανίων, στο οποίο διαμένουμε, δεν αποτέλεσε/ αποτελεί εξαίρεση ούτε στον εορτασμό του αντισημιτισμού του ούτε στην απάλειψη των ιχνών του μετά τη Shoah. Μας έλαχε πολλές απ’ αυτές τις απολαύσεις να συνάδουν με τις θρησκευτικές παραδόσεις των κατοίκων του. Πολλά μέρη της χώρας ακόμη γιορτάζουν σε κάθε χριστιανικό Πάσχα, για παράδειγμα, το κάψιμο του Ιούδα ενώ ακόμη τραγουδιούνται τα περιβόητα πασχαλιάτικα αντισημιτικά κάλαντα (που μόνο όταν τραγουδιούνται στη Ρουμανία, τα ελληνικά ΜΜΕ τα κάνουν θέμα, ενώ όταν τραγουδούνται στην ελλάδα, πόρτα-πόρτα, είναι «όλα εντάξει»):
Σήμερον μαύρος ουρανός, σήμερον μαύρη μέρα
σήμερον όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται,
σήμερον έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά και οι τρισκαταραμένοι,
για να σταυρώσουν τον Χριστό, τον πάντων βασιλέα.
Σε αντίστοιχες παραλλαγές μπορούν να βρεθούν και τα ποντιακά και τα χριστιανικά αρβανίτικα κάλαντα. Είναι γνωστό πια πως ΔΕΝ είναι οι εβραίοι που σταύρωσαν τον Χριστό και σίγουρα το θέμα αυτό δεν μπορεί να μπει σε φυλετική βάση από αυτή τουλάχιστον την άποψη, μιας και ο ίδιος ο Χριστός ήταν Εβραίος! Ωστόσο, αυτή η πρώτη στροφή των καλάντων της λεγόμενης Μ. Παρασκευής, η οποία περιέχει το στερεότυπο της εβραϊκής θεοκτονίας, τραγουδιέται παντού εδώ και δεκαετίες ολόκληρες.
Αλλά δεν χρειάζεται να περιμένουμε το Πάσχα. Ο ίδιος ο εθνικός ύμνος της ελλάδας περιέχει τους παρακάτω υμνητικούς στίχους για την σφαγή 32.000 μιαρών μουσουλμάνων και ψευδόπιστων εβραίων, όταν αναφέρεται στη λεγόμενη «άλωση της τριπολιτσάς»:
Ολιγότευαν οι σκύλοι,
Και Αλλά εφώναζαν, Αλλά·
Και των Χριστιανών τα χείλη
Φωτιά εφώναζαν, φωτιά. (στροφή 68η)
Λεονταρόψυχα εκτυπιούντο,
Πάντα εφώναζαν φωτιά,
Και οι μιαροί κατασκορπιούντο
Πάντα εσκούζωντας Αλλά. (στροφή 69η)
Της αυγής δροσάτι αέρι,
Δεν φυσάς τώρα εσύ πλιό
Στων ψευδόπιστων το αστέρι
Φύσα, φύσα εις το ΣΤΑΥΡΟ. (στροφή 73η)
Αντιπαρέθεσα στοιχεία της περήφανης εθνικής λαϊκής κουλτούρας τσέχων και ελλήνων για να καταδείξω στοιχεία του αντισημιτισμού ως απόλαυσης, για να θυμίσω ότι αυτά διατηρούνται ατόφια αλλά και για να ‘χουμε να διαδίδουμε το υλικό του ξεμπροστιάσματος μπροστά σε όποιον έρθει να μας πουλήσει ‘μετα-εθνικά’ ευρωπαϊκά οράματα και ηθική ανωτερότητα.
Αλλά ως εδώ μόνον θα βρούμε κοινά στοιχεία τσέχικης και ελληνικής πραγματικότητας. Γιατί υπάρχει και μια σειρά διαφορών στο συγκεκριμένο θέμα. Στις 10 Νοεμβρίου του 2007, για παράδειγμα, οι τσέχοι ναζί θέλησαν να διαδηλώσουν στο κέντρο της Πράγας – και στην εβραϊκή γειτονιά – για να γιορτάσουν τα 70 χρόνια της Νύχτας των Κρυστάλλων, του μεγάλου πογκρόμ της γερμανίας και να συνεχίσουν το θεάρεστο έργο του 1389 και του 1940-1945. Για όποιον/α δεν γνωρίζει, κατά τη διάρκεια του πογκρόμ της Νύχτας των Κρυστάλλων, δολοφονήθηκαν 91 Εβραίοι κι άλλοι 30.000 φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, 7.000 εβραϊκά καταστήματα καταστράφηκαν και 1.000 και πλέον συναγωγές υπέστησαν εμπρησμούς ή σπάστηκαν (με πάνω από 90 απ’ αυτές να δέχονται επίθεση στη Βιέννη). Και από δω αρχίζουν οι διαφορές με την ελληνική πραγματικότητα. Η τσέχικη εβραϊκή κοινότητα κάλεσε σε αντι-διαδήλωση. Πλήθος κόσμου συμμετείχε στην αντι-διαδήλωση, φορώντας κίτρινα αστέρια, σαν κι αυτά που φορούσαν οι εβραίοι στα γκέτο και στα στρατόπεδα κατά την διάρκεια της Shoah. Στην εβραϊκή κοινότητα συμπαραστάθηκαν antifa ομάδες από την τσεχία και την γερμανία και επιχείρησαν – επιτυχώς – να ματαιώσουν την φασιστική διαδήλωση. Η μέρα τελείωσε με τους νεοναζί να μαζεύουν τις μύτες τους από το πάτωμα.
Φυσικά, μια τέτοια αντιπαράθεση δηλώνει το ελάχιστο της εναντίωσης της μνήμης στη Shoah, αλλά και πάλι είναι χίλιες φορές προτιμότερο από τις ελληνικές σικέ τελετές των επισήμων, το υποκριτικό ή ανύπαρκτο ενδιαφέρον αριστεράς και δεξιάς και τα εν ελλάδι ρατσιστικά αντιφασιστικά μέτωπα της αριστεράς και πέραν αυτής.
Χρέος μας είναι να μην δεχτούμε τον τουρισμό, την παράδοση, το έθιμο, τις αριστερές δήθεν μετα-εθνικές ιστορίες της αριστεράς κι άλλα τέτοια χαζά και «εθνικώς προσανατολισμένα» να απαλείψουν την μνήμη της Shoah από τα περιβάλλοντα που θα ζήσουμε εμείς αλλά και από αυτά τα περιβάλλοντα όπου επέλεξαν να ζήσουν οι επιζώντες της Shoah Εβραίοι. Να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντάνη. Σε μια εκδήλωση πριν λίγα χρόνια, ένας εβραίος σύντροφος πρότεινε εν είδει αντιφασιστικής δράσης να βρούμε και να στιγματίσουμε τα παλιά κλεμμένα από τους χριστιανούς της Θεσσαλονίκης εβραϊκά σπίτια και να ζωγραφίσουμε αστέρια του Δαυίδ απ’ έξω από αυτά τα σπίτια. Ε, λοιπόν θα ήταν μια καλή αρχή αυτή. Αλλιώς, κρατήστε ο καθένας τις απόψεις του για τον εαυτό του κι αφήστε τα εκάστοτε ρολόγια της Πράγας να γυρίζουν τους δείκτες τους όπως συνήθιζαν.
Stepanyan TSP, 24 – 01 – 2014.
(4 αναρτήσεις με αφορμή αυτή την εβδομάδα μνήμης για τη Shoah)